Door besluiten en/of handelen (rechtmatig en onrechtmatig) van een gemeente kan een burger, bedrijf of instelling schade lijden en naar aanleiding hiervan een schadeclaim bij de gemeente indienen.
Je moet dan denken aan:
1. Schade door handelen of nalaten dan wel schade door achterstallig onderhoud: schade naar aanleiding van feitelijk optreden
2. Schade als gevolg van rechtmatige overheidsbesluiten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan weg- en brugafsluitingen door wegwerkzaamheden: rechtmatig overheidshandelen
3. Schade als gevolg van een onrechtmatig overheidsbesluit. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de schade die een (rechts-)persoon lijdt, omdat ten onrechte een vergunning wordt geweigerd: onrechtmatige besluiten.
Een schadeclaim naar aanleiding van feitelijk optreden
In deze gevallen kun je denken aan schade als gevolg van gebreken aan de openbare weg, openbaar groen of door voertuigen van de gemeente. De burger kan hierdoor schade leiden en stelt dan de gemeente aansprakelijk voor de haar/zijn geleden schade als gevolg van onrechtmatig handelen. In de gevallen is de gemeente net zoals iedere burger verzekerd voor dergelijke schadeclaims en in deze gevallen zal dus de verzekering van de gemeente de zaak behandelen.
Nadeelcompensatie als gevolg van rechtmatig overheidshandelen
Blijkt echter uit de inhoud van de schadeclaim dat de schade veroorzaakt zou zijn door een rechtmatig besluit van de Burgemeester, het College van Burgemeester en Wethouders of de Gemeenteraad, dan dient de gemeente na te gaan door welk besluit deze schade is veroorzaakt. Er kan dan eventueel sprake zijn van nadeelcompensatie.
Nadeelcompensatie is een verzamelbegrip voor vergoedingen die een overheid uitkeert aan (rechts-)personen die schade lijden ten gevolge van een op zichzelf rechtmatig optreden van de overheid. De gedachte hierachter is dat een bepaald schadeveroorzakend handelen van de overheid weliswaar in het algemeen belang noodzakelijk kan zijn, maar toch niet zonder dat degenen die door dat handelen onevenredig zwaar worden getroffen een compensatie voor schade ontvangen. Nadeelcompensatie hoeft niet altijd een geldelijke uitkering te zijn: ook fysieke maatregelen, bijvoorbeeld aangepaste bewegwijzering, vallen onder dit begrip.
De wettelijke grondslag voor nadeelcompensatie wordt gevormd door de Algemene wet bestuursrecht en het égalitébeginsel. Daarin is bepaald dat er een rechtmatige belangenafweging moet plaatsvinden en dat er een compensatie moet worden aangeboden, indien en voor zover een burger of rechtspersoon onevenredig zwaar wordt getroffen in vergelijking met anderen die in een vergelijkbare positie verkeren.
De plicht tot nadeelcompensatie door de gemeente , maar ook andere overheden, kan door een groot aantal maatregelen en besluiten ontstaan. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
- Weg- en brugafsluitingen, bijvoorbeeld door wegconstructies, andere wegwerkzaamheden of kermissen, waardoor winkels of bedrijven niet meer bereikbaar zijn;
- Het verleggen van kabels en leidingen
- Het intrekken en wijzigen van vergunningen
In beginsel geldt echter dat eenieder zijn eigen nadeel ten gevolge van een overheidsmaatregel moet dragen.
Volgens de jurisprudentie geldt dat de gevolgen van de te nemen/genomen rechtmatige overheidsmaatregelen als een normale maatschappelijke ontwikkeling dienen te worden beschouwd, waarmee een ieder kan worden geconfronteerd en waarvan deze gevolgen in beginsel voor rekening van de daardoor getroffenen mag worden gelaten.
In sommige gevallen kunnen zich feiten en/of omstandigheden voordoen, waardoor een individueel belang ten gevolge van een dergelijke maatregel zodanig zwaar wordt getroffen, dat het uit deze maatregel voortvloeiend nadeel redelijkerwijs niet ten laste van de betrokkene(n) dient te blijven.
Bij de inhoudelijke beoordeling van het verzoek kunnen onder andere de volgende punten als leidraad dienen:
1. Betreft het een normale maatschappelijke ontwikkeling of behoort het tot het normaal maatschappelijk risico c.q. ondernemersrisico;
2. Betreft het een beperkte groep;
3. Betreft het een onevenredig zware schade;
4. Betreft het een voorzienbare activiteit;
5. Zijn er schadebeperkende handelingen van de gemeente, zoals waarborgen bereikbaarheid, goede tijdelijke bewegwijzering, tijdige communicatie etc.;
6. Heeft de gedupeerde de schade geconcretiseerd ingediend.
Er wordt bij rechtmatig overheidshandelen onderscheid gemaakt tussen wettelijke en buitenwettelijke nadeelcompensatie.
Wettelijke nadeelcompensatie
Voor bepaalde vormen van schade als gevolg van rechtmatig overheidshandelen zijn wettelijke maatregelen getroffen. Deze schadeclaims dienen afgehandeld te worden volgens deze wettelijke regelingen.
Voorbeelden zijn (deze opsomming is niet limitatief):
- Wetten: de Onteigeningswet, de Wet ruimtelijke ordening (de planschaderegeling art. 6.1 Wro), de Wet Milieubeheer (de regeling art. 15.20 Wet Milieubeheer)
- Gemeentelijke verordeningen.
Buitenwettelijke nadeelcompensatie naar aanleiding van een onzuiver of zuiver schadebesluit
Onzuiver schadebesluit
Indien een burger, bedrijf of instelling denkt van een besluit schade te ondervinden, kan hij een bezwaarschrift indienen tegen het “schadeveroorzakende” besluit, waarin dan tevens schadevergoeding wordt gevorderd. Dit wordt gekwalificeerd als een onzuiver schadebesluit.
Zuiver schadebesluit
Nadeelcompensatie kan ook rechtstreeks worden gevorderd door het indienen van een afzonderlijk verzoek om schadevergoeding: een zogenaamd zuiver schadebesluit.
Dit kan in het geval waarin er sprake is van een rechtmatig besluit van de Burgemeester, hHet College van Burgemeester en Wethouders of de Gemeenteraad, waarbij bezwaar en beroep volgens de Algemene wet bestuursrecht heeft opengestaan. De juridische grondslag voor de toekenning van nadeelcompensatie wordt hier meestal gevonden in het beginsel van gelijkheid van het dragen van publieke lasten (égalité devant les charges publique).
Schadevergoeding bij een onrechtmatig overheidsbesluit
Schadevergoeding kan ook worden gevorderd bij een onrechtmatig overheidsbesluit.
Dit is bijvoorbeeld het geval, indien de gemeente schade moet vergoeden, omdat ten onrechte een vergunning of een uitkering is geweigerd.
Procedures, die een (rechts-)persoon kan volgen bij overheidshandelen
Een burger, instelling of bedrijf heeft bij conflicten bij overheidshandelen volgens de wet en de jurisprudentie de volgende mogelijkheden om procedures te voeren tegen de overheid.
1. Bij procedures, die gericht zijn tegen feitelijk handelen door de overheid: de burgerlijke rechter
2. Bij conflicten en/of procedures, die te maken hebben met privaatrechterlijke overeenkomsten: de burgerlijke rechter
3. Bij conflicten en/of procedures, die te maken hebben met de publiekrechterlijke taak van de overheid:
a. In het geval van besluiten waartegen geen bezwaar en/of beroep mogelijk is geweest ( de niet appellabele besluiten zoals bijvoorbeeld een Algemene Maatregel van bestuur): de burgerlijke rechter;
b. In het geval van besluiten waartegen wel bezwaar en/of beroep mogelijk is geweest:
i. In het geval waarin het besluit rechtmatig is: de bestuursrechter
ii. In het geval waarin het besluit onrechtmatig is, kan de (rechts-)persoon kiezen uit de volgende 3 mogelijkheden:
1. De burgerlijke rechter
2. De bestuursrechter
3. Een procedure volgens artikel 8:73 Awb.
* Met dank aan de gemeente Sittard-Geleen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten